როექტი ხორციელდება სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, ცხუმ-აფხაზეთისა და ბიჭვინთის მიტროპოლიტი, უწმინდესი და უნეტარესი, ილია მეორის ლოცვა-კურთხევით.
პროექტი ხორციელდება 2013 წლიდან
არსენ ჰამბარიანი – წმინდა ილია მართლის (ჭავჭავაძის) გაზეთ „ივერიის“ სახელობის პროზა-პოეზიის საერთაშორისო პრემია – „ივერიის“ 2022 წლის ლაურეატი ნომინაციაში „წლის საუკეთესო მეიგავე“
ადამიანი და შემოქმედი
ერთ დღეს ადამიანმა შემოქმედსუთხრა:
– მე რომ არ ვყოფილიყავი, შენ ვინ დაგინახავდა, ვინ შეგიცნობდა და გაგაღმერთებდაო?
შემოქმედმა შეხედა კაცს და უთხრა:
– რაკარგია, რომ სამყაროს შექმნისას ცხოველებს ენა არ ჩავუდგიო.
ՄԱՐԴՆ ՈՒ ԱՐԱՐԻՉԸ
Մի օր մարդն Արարչին ասաց.
– Եթե ես չլինեի, քեզ ո՞վ պիտի տեսներ, ճանաչեր և աստվածացներ:
Արարիչը նայեց մարդուն և ասաց.
– Ինչ լավ է, որ ստեղծելիս մյուս կենդանիների բերանն էլ լեզու չեմ դրել:
ვირი და მანქანა
მანქანამ ჰკითხა ვირს:
– მისმინე, ადამიანები ყოველდღე სარგებლობენ მანქანით, მაგრამ ჩვენზე იგავ-არაკებს არ თხზავენ, თქვენ შესახებ – კი რამდენიც გინდა იმდენია. რა მიზეზია, რომ ჩვენზე მეტად უყვარხართ ჯერ კიდევ და გაფასებენ?
ვირმაც უპასუხა.
– იმიტომ, რომ როგორც სატრანსპორტო საშუალება, შეიძლება ბევრად კომფორტულები ხართ, მაგრამ ცხოვრებაში წინსვლისთვის ადამიანები ჯერ კიდევ იძულებულები არიან ჩვენ დაგვემსგავსონო.
ԷՇՆ ՈՒ ԱՎՏՈՄԵՔԵՆԱՆ
Ավտոմեքենան հարցրեց Էշին.
– Լսի՛ր, մարդիկ ամեն օր ավտոմեքենայից են օգտվում, բայց մեր մասին առակ չեն գրում, մինչդեռ ձեր մասին` ինչքան ուզես.ինչի՞ց է, որ ձեզ դեռ ավելի շատ են սիրում ու գնահատում, քան մեզ:
Էշն էլ պատասխանեց.
– Որովհետև դուք որպես տեղափոխման միջոց գուցե և անհամեմատ ավելի հարմար եք, բայց կյանքում առաջ գնալու համար մարդիկ դեռ ստիպված են մեզ նմանվել:
მთესველი და ვაჭარი
არარატის ქვეყნიდან ერთმა ვაჭარმა, როცა მის სამშობლოში სუსხიანი, ღრმა ზამთარი იყო, გადაწყვიტა ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად დროებით, მეტ-ნაკლებად ნაცნობ თბილ ქვეყანაში წასულიყო. მივიდამთესველთან, ერთი მუჭა სხვადასხვა მწვანილის თესლი გამოართვა, ცოლ-შვილთან ერთად თავისი ავლადიდება შეკრა, ჩაკეტა სახლის კარ-ფანჯარა და გზას გაუდგა. იმ თბილ ქვეყანაში პატარა სახლი დაიქირავა და დაბინავდა. სახლთან მდებარე პატარა მიწის ნაკვეთზე კი თან წაღებული მწვანილის თესლი დათესა.
პირველ მოსავლად თითქმის მშობლიური მწვანილი მიიღო, მეორე მოსავალს სურნელი ჰქონდა დაკარგული, მესამეს – გემო, მეოთხე – გარეგნობა, ხოლო შემდეგ ჯერზე მწვანილის ნაცვლად უკვე ბალახი ამოვიდა.
ვაჭარმა და მისმა ცოლმა რაკი ნახეს, რომ ამ ქვეყანაში მკაცრი ზამთარი არ იცოდა, გადაწყვიტეს სამუდამოდ დარჩენილიყვნენ. ვაჭარი მარტო ჩავიდა სამშობლოში, რომ სახლ-კარი გაეყიდა და ოჯახს დაბრუნებოდა. ვიდრე საქმეს შეუდგებოდა მთესველთან მივიდა, წაღებული თესლი დაიწუნა და სხვა მასზე უკეთესი ხარისხის თესლი მოსთხოვა.
მთესველის კითხვაზე, რა სჭირდა იმ თესლს, ვაჭარმა მწვანილის მოსავლის ცვალებადობის ამბავი მოუყვა. მაშინ მთესველმა უპასუხა: „უცხო გარემოში, დროთა განმავლობაში მწვანილის მსგავსად დაიღუპება შენი შთამომავლობა, შენ მათ რომ შეხედავ და სინდისს მოიხმობ, მაშინ დაასკვნი, თესლი და მთესველი იყო დამნაშავე, თუ ის ვინც თესლი უყაირათოდ მიმოფანტა“.
ვაჭარმა თავს ჩაჰკიდა. მთესველისაგან გამორთმეული ერთი მუჭა ახალი თესლი მშობლიურ მიწაზე დათესა, თავად კი ოჯახის შინ დასაბრუნებლად გაეშურა.
ՍԵՐՄՆԱՑԱՆՆ ՈՒ ՎԱՃԱՌԱԿԱՆԸ
Մի վաճառական Արարատի երկրից, երբ հայրենիքում ցրտաշունչ ու խորը ձմեռ էր, որոշում է ընտանիքով ժամանակավոր չվել իրեն քիչ թե շատ ծանոթ մի տաք երկիր: Գնում է սերմնացանի մոտ, մի բուռ տարբեր կանաչիների սերմեր վերցնում և դուռ, լուսամուտ կողպում, կին, երեխաներ, կահ ու կարասի շալակում ու գնում: Այդ տաք երկրում մի ոչ մեծ առանձնատուն է վարձում, տեղավորվում են, հարմարվում, տնամերձ փոքրիկ հողամասում էլ սերմերը ցանում:
Առաջին բերքը համարյա ճիշտ-ճիշտ հայրենական կանաչու պես է լինում, երկրորդ բերքը կորցնում է հոտը, երրորդը` համը, չորրորդը` տեսքը, իսկ հետո կանաչու տեղն ուղղակի խոտ է աճում: Բայց դե այս ընթացքում վաճառականն ու իր կինը, տեսնելով, որ այս երկրում ձմեռներ չեն լինում, որոշում են վերջնական տնավորվեն: Վաճառականը միայնակ գալիս է հայրենիք, որ տուն-տեղը ծախի ու վերադառնա ընտանիքի մոտ: Բայց մինչ այդ գնում է այն նույն սերմնացանի մոտ և բողոքելով նախկին սերմից` ուրիշ, ավելի որակյալ սերմ պահանջում: Սերմնացանի հարցին, թե` ի՞նչն էր վատ այն սերմի, վաճառականը պատմում է կանաչու պատմությունը: Սերմնացանն էլ պատասխանում է. «Օտար միջավայրում ժամանակի ընթացքում նույն կերպ խոտանվելով` խոտանալու են նաև քո՛ սերունդները, և դու այն ժամանակ կնայես նրանց, ձեռքդ կդնես խղճիդ ու կորոշես` արդյոք սերմն ու սերմնացանն էին մեղավոր դրանում, թե սերմերն անխնա այս ու այն կողմ շաղ տվողը»:
Վաճառականը գլուխը կախում է, սերմնացանից վերցրած մի բուռ նոր սերմը հայրենի հողամասում ցանում և գնում ընտանիքի ետևից:
გენიოსი მამალი
ერთმა მამალმა ყიყლიყოს დაძახება ისწავლა და გამუდმებით, ყველგან, სადაც საჭირო იყო და არ იყო, ყიყლიყოს იძახოდა, რადგან ფიქრობდა, რომ მხოლოდ ამგვარად შეიძლებოდადაემყარებინა წესრიგისამყაროში და რატომაც არა, მთელ კოსმოსში.
თანდათან იმდენად გაიტაცა თავისმა შეუდარებელმა ყიყლიყომ რომ დაივიწყა სახლ-კარი, წიწილები და ქათმები, ქვეყნიერების დათვალიერება გადაწყვიტა და სამოგზაუროდ წავიდა. როცა დაბრუნდა, ქათმებს თავისი მოკლე მეხსიერების თანახმად, უკვე დავიწყებოდათ მამალი და არაფრად ჩააგდეს, არც გენიოსი მამალი და არც მისი შეუდარებელი ყიყლიყო.
გაბრაზებულმა მამალმა ყივილი ატეხა და ქათმებს გამოუდგა. ქათმები კრიახით აქეთ-იქით გაიფანტნენ. გამუდმებული ყივილით შეწუხებულმა ეზოს ძაღლმა შეუტია თვითმარქვია გენიოსს,ეზოდან გააძევა და უთხრა:
– თუ ოჯახში წესრიგი არა გაქვს, მსოფლიოში როგორღა დაამყარებ. წადი, წესრიგი დაამყარეო.
ՀԱՆՃԱՐԵՂ ԱՔԼՈՐԸ
վերստին կարգ: Ժամանակի ընթացքում նա այնքան տարվեց իր անզուգական ծուղրուղուով, որ մոռացած տուն, ընտանիք, ճտեր ու կանայք` գնաց շրջագայելու երկրով մեկ: Իսկ երբ վերադարձավ, հավերն իրենց բնույթի համաձայն արդեն մոռացել էին, որ նա է իրենց ամուսինը, և շան տեղ չդրին ո՛չ այս հանճար աքլորին, ո՛չ էլ իր հանճարեղ ծուղրուղուն: Սա էլ կատաղած ընկավ խեղճ հավերի ետևից: Վերջիններս աղմուկ բարձրացրին, փախան աջ ու ձախ, իսկ նրա զանազան աքլորականչերից արդեն վաղուց հոգնած բակի շունը բարկացավ ու դուրս քշեց ինքնակոչ հանճարին` ասելով.
– Եթե ընտանիքումդ չես կարողանում կարգ ու կանոն հաստատել, հետաքրքիր է, թե աշխարհո՞ւմ ոնց պիտի այդ անես. գնա՛, հաստատի՛ր, որ տեսնենք:
საათი და დრო:
საათმა დროს უთხრა:
მე რომ არ ვყოფილიყავ, შენ არც დასაწყისი გექნებოდა და არც დასასრული და საერთოდ, არც იქნებოდი.
დრომ მას კითხვითვე უპასუხა:
– მაინტერესებს, შენ რისი გაზომვა დაიწყე, მერომ ვიყავი, ან რა აჩვენე, რომ მე გამოვჩნდიო.
საათმა ნერწყვი გადაყლაპა და გაჩერდა.
დრომ ულვაშებში ჩაიცინა და საათი კვლავ დაქოქა.
ԺԱՄԱՑՈՒՅՑՆ ՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԸ
Ժամացույցն ասաց ժամանակին.
– Եթե ես չլինեի, դու ոչ սկիզբ կունենայիր, ոչ էլ ավարտ և ոչ էլ կլինեիր ընդհանրապես:
Ժամանակն էլ նրան հարցով պատասխանեց.
– Հետաքրքիր է, թե դու այդ ի՞նչը սկսեցիր չափել, որ ես եղա, և ի՞նչը սկսեցիր ցույց տալ, որ ես երևացի:
Ժամացույցը թուքը կուլ տվեց ու կանգ առավ:
Ժամանակը քմծիծաղեց ու ժամացույցին նորից լարեց:
ბოროტი ადამიანი და სული
ბოროტი კაცი დაბერდა და სულის განტევებისას პირიდანსული გამოფრინდა და უთხრა კაცს:
– ასე რატომ დამაბინძურე, რომ ახლა მრცხვენია ღვთის წინაშე წარსდგომისა. ღმერთი მისაყვედურებს, თუ ის ადამიანი იმდენად ცუდი იყო, რომ ასე წაგბილწა, მაშ რატომღა დაიგვიანეო?
– თუ გრცხვენია, უკან დაბრუნდი, – ცივად მიუგო ბოროტმა კაცმა თავის სულს.
– არა, რომ დავბრუნდე, ხვალ უფრო შემრცხვება. ჯერ კიდევ გუშინ უნდა დამეტოვებინე… ან საერთოდ არ უნდა მოვსულიყავი შენთან, – თქვა სულმა და შედარებით დამშვიდებული გაფრინდა.
ՉԱՐ ՄԱՐԴՆ ՈՒ ՀՈԳԻՆ
Մի չար մարդ ծերացավ, ու շունչը փչելիս նրա բերանից դուրս թռավ Հոգին և մարդուն ասաց.
– Դու ինձ ինչո՞ւ այսպես պղծեցիր, որ հիմա այս տեսքով ամաչում եմ գնալ Աստծո առաջ, որ չնախատի ինձ` ասելով` եթե այդքան վատն էր այդ մարդը, որ այդքան պղտորել է քեզ, ապա ինչու այսքան ուշացար:
– Ամաչում ես` ե՛տ արի,- իր Հոգուն սառնասրտորեն պատասխանեց չար մարդը:
– Չէ՜, եթե ետ գամ, վաղն ավելի կամաչեմ.դեռ երեկ պիտի քեզնից հեռանայի… և նույնիսկ ընդհանրապես պիտի չգայի,- ասաց ու, մի քիչ թեթևացած, թռավ Հոգին:
კარგი ახალგაზდა და სული
ერთი კარგი ახალგაზრდა უბედურ შემთხვევაში მოჰყვა, სულის განტევებისას სული პირიდან გამოფრინდა და თქვა:
– ასეთი გამჭვირვალე და მსუბუქი, როგორ წარვსგე ღმერთის წინაშე? მისაყვედურებს, ის პატიოსანი კაცი ასე მალე რატომ დატოვეო?
– ნუ ნერვიულობ, სულო ჩემო, – თქვა კეთილმა ახალგაზრდამ, -შენ უთხარიის კაცი არც ისე პატიოსანი და კეთილი იყო, უბრალოდ ცოდვების ჩადენა ვერ მოასწრო-თქო.
– არა, – შესძახა სულმა, – სჯობს შენთან ერთად მოვკვდე და შენში დავიმარხო, ვიდრე თავის გადასარჩენად უდროოდ წავიდე, შენნაირი სათნო, ღვთისმოშიში კაცისგან, რომელიც სიკვდილის დროსაც კი მის მიმტოვებელზე ზრუნავს.
სული დაბრუნდა და ახალი სიცოცხლე მისცა კეთილ ახალგაზრდას.
ԲԱՐԻ ՄԱՐԴՆ ՈՒ ՀՈԳԻՆ
Մի բարի երիտասարդ պատահարի ենթարկվեց, և շունչը փչելիս նրա բերանից դուրս թռավ Հոգին ու ասաց.
– Ախր ես այսքան ջինջ, թափանցիկ… ո՞նց գնամ Աստծո առաջ: Ախր կնախատի ինձ, թե` ինչո՞ւ այսքան շուտ լքեցիր այդ ազնիվ մարդուն:
– Մի՛ նեղվիր, Հոգի՛ս,- մի կերպ արտաբերեց բարի երիտասարդը,- դու Նրան ասա՛` այդ մարդն այդքան էլ ազնիվ ու բարի չէր, ուղղակի չհասցրեց իր մեղքերը գործել:
– Ո՛չ,- բացականչեց հոգին,- լավ է` քեզ հետ մեռնեմ, քո մեջ թաղվեմ, քան հանուն իմ գոյության անժամանակ լքեմ նույնիսկ իր մահվան պահին իրեն լքողի մասին մտածող, քո պես առաքինի, Աստվածակիր մի Մարդու:
Եվ Հոգին վերադարձավ ու նոր շունչ տվեց բարի երիտասարդին:
კაცი და ქალი
ნიჭიერმა მხატვარმა ცოლს უთხრა:
– თქვენ, ქალები, ამბობთ ჭკვიანები ვართ და კაცები ჩვენს გარეშე ვერ იარსებებენო. როდისმე მოგსვლიათ აზრად დათვალოთ კაცობრიობისთვის ცნობილი რამდენი გენიოსია ქალი და რამდენი მამაკაცი?
ქალმა უპასუხა:
– მართლაც, სამწუხაროა, თქვენ შორის უთვალავი გენიოსი რომ ყოფილიყო, იქნებ ჩვენც გვქონოდა შთაგონების წყარო, რომელსაც ვიმსახურებთ.
ԱՅՐ ՈՒ ԿԻՆ
Մի տաղանդաշատ արվեստագետ իր կնոջն ասաց.
– Հետո ասում եք` մենք խելոք ենք, դուք` տղամարդիկդ, առանց մեզ կկորչեիք: մտքներովդ չի անցե՞լ երբևէ, որ հաշվեք, թե մարդկությանը հայտնի հանճարներից քանիսն են կին և քանիսը` այր:
Կինն էլ, թե.
– Իրոք, ափսո՜ս, եթե ձեր մեջ հանճարեղներն այնքան շատ լինեին, որ հաշվել չլիներ, գուցե մենք էլ ունենայինք մեզ արժանի ոգեշնչման աղբյուր:
ქალი და მამაკაცი
ქალმა ერთ დღეს უთხრა ქმარს.
– ჩვენ გარეშე თქვენ არ იქნებოდით, მაგრამ სამყარო იარსებებდა თქვენ გარეშეო. მამაკაცმა არ უპასუხა, მხოლოდ აკოცა და მიესიყვარულა.
მაშინ ქალმა უთხრა:
– უთქვენოდ შესაძლოა სამყარო მართლაც იარსებობდა, მაგრამ ჩვენ ის აღარ დაგვჭირდებოდა, არც ჩვენ დავჭირდებოდით იქ ვინმესო.
მამაკაცმა არ უპასუხა, მხოლოდ აკოცა და მიესიყვარულა.
და ქალი დადუმდა…
ԿԻՆ ԵՎ ԱՅՐ
Կինը մի օր ամուսնուն ասաց.
– Առանց մեզ դուք չէիք լինի, բայց առանց ձեզ աշխարհը կլիներ:
Տղամարդը չպատասխանեց, միայն համբուրեց նրան և իր սերը նվիրեց:
Ու կինն ասաց.
– Առանց ձեզ գուցե իսկապես աշխարհը լիներ, բայց այն այլևս մեզ պետք չէր լինի, և այնտեղ մենք էլ պետք չէինք լինի ոչ մեկին:
Տղամարդը չպատասխանեց, միայն համբուրեց նրան և իր սերը նվիրեց:
Ու կինը լռեց…
მზე და მთვარე
მთვარე მზეს გაეხუმრა:
– ძმაო, ვითომ რის გამკეთებელი ხარ? დღისით ვის სჭირდება სინათლე, რომელსაც შენ აშუქებ? მთავარიაბნელ ღამეებში ანათებდე ჩემსავით.
მზე არ დაიბნა და უპასუხა:
– დაო, როცა ერთ ლოყაში გაგაწნავ სილას, შემობრუნდი, რომ მეორეშიც გაგაწნა და დღისითაც გაანათო. მაშინ მე საერთოდ აღარ ვიქნები საჭიროო.
ორივეს გაეცინა, ხელიხელს გადახვიეს და წავიდნენ.
ԱՐԵՎՆ ՈՒ ԼՈՒՍԻՆԸ
Լուսինը կատակով ասաց Արևին.
– Ապե՛ր, իբր դու ի՞նչ ես անում որ.լույս ցերեկով քո տված լույսն ո՞ւմ է պետք: Ասա մութ գիշերներին կարողանաս լույս տալ ինձ պես:
Արևը, չկորցնելով իրեն, պատասխանեց.
– Քույրի՛կս, երբ մի երեսիդ ապտակում եմ, շրջվի՛ր` մյուսին էլ ապտակեմ, որ դրանով էլ ցերեկները երևաս, ու ես ընդհանրապես պետք չլինեմ:
Ասացին, քրքջացին ու թև մտած գնացին:
თარგმანი: ნინო სპანდერაშვილისა
